Sen jest jedną z podstawowych i fundamentalnych naszych potrzeb, tak jak oddychanie, pragnienie, głód i odpoczynek. Pozwala organizmowi na regeneracje i odpoczynek, a naszemu umysłowi na przegląd doświadczeń i przyswojenie ich. Pozbawianie człowieka snu jest jedną z największych tortur i bardzo szybko prowadzi do szaleństwa. Dlatego wszelkie kłopoty ze snem często są objawami zaburzeń ciała lub psychiki.
Ile powinniśmy spać?
Każdy z nas ma swoje zapotrzebowanie na sen i nie jest ono jednakowe u wszystkich. Średnio ludzie przesypiają około 7-8 h. Cykl spania i czuwania jest zależny od naszego wewnętrznego zegara i nie ma sensu na siłę go zmieniać, ponieważ nie bardzo jest to możliwe, a może stanowić stres dla organizmu.
Sen składa się z 4 do 6 cyklów trwających ok 90 min., ale każdy z nas ma charakterystyczną dla siebie długość cyklu, która nie zmienia się nigdy. Cykl składa się sen lekki wolnofalowy, głęboki wolnofalowy i sen paradoksalny z marzeniami sennymi. Długość tych snów w cyklu zmienia się np sen paradoksalny jest najdłuższy nad ranem.
Najczęściej zaburzenia snu kojarzą nam się z bezsennością. Wbrew naszym odczuciom nie jest ona całkowitym niespaniem, lecz jest niezadowalającą długością bądź jakością snu powodującą nieprawidłowe funkcjonowanie w ciągu dnia. Rzeczywiste niespanie w bardzo krótkim czasie doprowadziło by nas do szaleństwa. Wyróżniamy bezsenność przygodną (do kilku dni), krótkotrwałą (do 3 tyg.) oraz przewlekłą – trwającą ponad miesiąc. Tą ostatnia trzeba leczyć.
Przyczyny bezsenności
W ostatnich latach stała się ona jedną z najczęstszych chorób. Przyjmuje się, że ok 30 % populacji cierpi na nią przewlekle. Łączy się to ze skróceniem czasu snu o 20% w ciągu ostatniego stulecia.
-
- Jest też ona jedną z najczęstszych dolegliwości w depresji i może stanowić jej „maskę”, jeśli inne objawy są mało widoczne. Zazwyczaj łatwo takie osoby zasypiają, ale często się wybudzają lub budzą się nad ranem i nie mogą zasnąć, a w ciągu dnia czują senność.
-
- stresujące wydarzenia, większe wymagania w pracy, praca zmianowa, zmiany trybu życia, choroby (bezdech, chrapanie, zgrzytanie zębami), dolegliwości somatyczne (np duszność, oddawanie moczu w nocy)
-
- poważniejsze i długotrwałe problemy z bezsennością może powodować nadużywanie alkoholu lub narkotyków, stosowanie pewnych leków np. uspokajająco-nasennych, nadmierne picie kawy
- nasze błędy – używanie łóżka do innych celów niż sen – np oglądanie TV, czytanie, jedzenie, powoduje, że łóżko nie kojarzy się już nam ze spaniem; zmienny czas wstawania i kładzenia się spać, wieczorne przesiadywanie przed komputerem.
Wbrew pozorom leki uspokajająco-nasenne nie leczą bezsenności, a tylko redukują objawy,
dlatego nie należy ich używać dłużej niż 2 tygodnie – szczególnie w depresji, gdzie przyczyna jest zupełnie gdzie indziej.
Leczenie polega na konsultacji z lekarzem psychiatrą najlepiej specjalistą medycyny snu. Ma on możliwość postawienia dobrej diagnozy i leczenia farmakologicznego. Jeśli jest także taka potrzeba może zalecić pomoc psychologiczna lub psychoterapię. Szczególnie pomocne są one przy radzeniu sobie ze stresem oraz ze skutkami depresji.
przeczytaj także Co mogę zrobić by spać lepiej?